Menu1

Opisy ciekawych doświadczeń

Klasyczne efektowne doświadczenia chemiczne

  1. Bijące serce rtęciowe
    1. Duża kropla rtęci spoczywająca na dnie naczynia nieustannie zmienia swój kształt
    2. Na szkiełko zegarkowe nanieść nieco rtęci, roztworu K2Cr2O7 i H2SO4, do brzegu kropli Hg przyłożyć uziemiony drut stalowy
    3. Napięcie powierzchniowe rtęci zależy od ładunku elektrycznego kropli, a ten zmienia się podczas utleniania
    4. Dwuchromiany, rtęć
  2. Burza w probówce
    1. Kryształek wrzucony do probówki iskrzy, słyszalne są trzaski, pojawiają się bąbelki gazu
    2. Na warstwę stężonego H2SO4 bardzo ostrożnie nalać nieco etanolu i wrzucić maleńki kryształek KMnO4
    3. Kryształek osiada na granicy faz, zachodzi gwałtowne utlenianie alkoholu do CO2
    4. Stężony H2SO4
  3. Chemiczny higrometr
    1. Pasek bibuły jest różowy (wilgotno) lub niebieski (sucho) w zależności od wilgotności powietrza (i temperatury)
    2. Bibuła jest nasączona roztworem chlorku kobaltu zmieszanym z roztworem NaCl
    3. Równowaga wymiany jonów Cl- na wodę w sferze koordynacyjnej jonu Co2+ (akwakompleks - różowy)
    4. Sole Co
  4. Fontanna
    1. Do kolbki z przetkniętą przez korek rurką szklaną zasysana jest woda, która tryskając barwi się na malinowo
    2. Kolba wypełniona jest amoniakiem, woda zawiera nieco fenoloftaleiny
    3. Amoniak znakomicie rozpuszcza się w wodzie, wsysając ją do kolby; odczyn roztworu staje się zasadowy
    4. Amoniak
  5. Gwałtowne chłodzenie
    1. W zlewce zachodzi gwałtowna reakcja, lecz zawartość silnie stygnie
    2. Ba(OH)2 zmieszany z NH4SCN, wydziela się m.in. NH3
    3. Entalpia reakcji jest dodatnia, lecz powstaje dużo gazów (deltaS>>0)
    4. Sole Ba
  6. Linka z roztworu
    1. Granicę faz dwóch cieczy można "złapać", po czym wyciągnąć ją z naczynia jako wielometrową linkę
    2. Zlewkę do połowy napełnić roztworem H2N(CH2)8NH2, na ten roztwór ostrożnie nalać roztwór dichlorku sebacylu w heksanie
    3. Na styku faz zachodzi polimeryzacja, powstaje wytrzymała błona polimeru
    4. Substancje palne i trujące
  7. Ognie bengalskie
    1. Paski bibuły palą się różnobarwnymi płomieniami - czerwonym, zielonym, niebieskim i in.
    2. Paski nasączone są odpowiednimi mieszaninami soli (zwykle azotanami sodu, potasu, strontu, baru i in.)
    3. Pierwiastki barwią płomień, azotany ułatwiają spalanie bibuły
    4. Sole Ba, Sr
  8. Pierścienie Lieseganga
    1. W probówce powstają wędrujące (w ciągu godzin i dni) czerwonobrunatne pierścienie
    2. Na warstwę żelatyny zawierającą K2Cr2O7 nanieść nieco roztworu AgNO3
    3. Periodyczny proces strącania osadu Ag2CrO4, powiązany z dyfuzją w żelu
    4. Dwuchromiany
  9. Płonąca galaretka
    1. Po zlaniu dwóch bezbarwnych roztworów powstaje barwna, palna galaretka
    2. Roztwory to zalkalizowany, nasycony octan wapnia i etanol z dodatkiem wskaźnika (np. fenoloftaleiny)
    3. Jony wapniowe ułatwiają powstanie sztywnej sieci wiącań wodorowych
    4. -
  10. Podwodny ogród
    1. Kryształek spoczywający na dnie roztworu "kiełkuje" i rozrasta się w kolorowe drzewko
    2. Do rozcieńczonego roztworu szkła wodnego (Na2SiO3) wrzuć kryształ barwnej soli Co, Cu, Ni lub innego metalu ciężkiego
    3. Powstawanie półprzepuszczalnych błon krzemianów metali ciężkich, osmoza
    4. Sole metali ciężkich, zasady
  11. Reakcja Biełousowa-Żabotyńskiego
    1. Zawartość naczynia cyklicznie zmienia barwę z niebieskiej na czerwoną
    2. Zmieszać roztwory kwasu malonowego, bromianu potasu, siarczanu ceru(IV) i ferroiny
    3. Szereg reakcji redoks o złożonej kinetyce (m.in. autokataliza)
    4. -
  12. Reakcja Briggsa-Rauschera
    1. Zawartość naczynia cyklicznie zmienia barwę (bezbarwna -> złocista - granatowa -> ...)
    2. Zmieszać roztwory kwasu malonowego, jodanu sodu, H2SO4, H2O2 oraz siarczanu manganu
    3. Szereg reakcji redoks o złożonej kinetyce (m.in. autokataliza)
    4. Sole Mn
  13. Sztuczna krew
    1. Zmieszanie bezbarwnych roztworów daje roztwór o barwie krwi
    2. Zakwaszony roztwór siarczanu żelaza i roztwór tiocyjanianu (rodanku) potasu
    3. Powstają krwistoczerwone związki kompleksowe (m.in. FeSCN2+)
    4. -
  14. Światłolubny roztwór
    1. Roztwór wystawiony na silne światło jest błękitny, na słabe - pomarańczowy
    2. Roztworem jest ditizonian rtęci w benzenie
    3. Zmiana budowy związku kompleksowego
    4. Związki rtęci, benzen
  15. Świece dymne
    1. Niewielka ilość substancji wydziela wielkie ilości dymu białego lub o dowolnej barwie
    2. Pył cynkowy zmieszany z CCl4 i (ewentualnie) z barwnikiem odpornym na wysoką temperaturę
    3. Powstają duże ilości higroskopijnego ZnCl2, barwnik nadaje dymowi odpowiednią barwę
    4. CCl4
  16. Węże faraona
    1. Z żarzącej się kuleczki wypełza stopniowo "wąż" długości do 1/2m
    2. Z mieszaniny tiocyjanianu rtęci i dekstryny uformować kulkę i zapalić
    3. Rozkład Hg(SCN)2
    4. Wydzielają się pary Hg
  17. Wulkan
    1. Z czubka góry uformowanej w kształcie stożka wydobywają się iskry i obfity zielony popiół
    2. Umieszczenie w zagłęieniu na szczycie stożkowatej gipsowej góry kilku g (NH4)2Cr2O7 i zapalenie go
    3. Rozkład dwuchromianu amonu: (NH4)2Cr2O7 -> Cr2O3 + 4H2O + N2
    4. Dwuchromiany
  18. Wybielanie kwiatów
    1. Płatki róży zanurzone w pierwszym naczyniu stają się bezbarwne, w drugim - odzyskują barwę
    2. Pierwsze z naczyń zawiera SO2, drugie - roztwór NHO3
    3. Odwracalna redukcja i utlenianie barwników roślinnych
    4. SO2, HNO3
  19. Zegar jodanowy
    1. Roztwór w naczyniu pozostaje przez określony czas bezbarwny, po czym raptownie staje się granatowy
    2. Zmieszane roztwory jodanu potasu, wodorosiarczanu sodu i skrobi
    3. Powstający powoli wolny jod jest szybko redukowany do I'; gdy braknie siarczynu, I2 zabarwia skrobię
    4. -
  20. Zimne światło
    1. Zawartość naczynia z roztworem świeci zimnym, zielonkawym (lub o innej barwie) światłem przez kilka godzin
    2. Roztwór luminolu zmieszany z roztworem H2O2 i K3Fe(CN)6, ewentualnie z dodatkiem policyklicznych węglowodorów (np. rubrenu)
    3. Utlenianie luminolu nadtlenkiem wodoru
    4. Węglowodory aromatyczne
  21. Zmiana barwy od wstrząsania
    1. Bezbarwny roztwór w naczyniu po każdym wstrząśnięciu staje się niebieski; po pewnym czasie barwa zanika
    2. Roztwór w naczyniu zawiera błękit metylenowy, glukozę i wodorotlenek sodu
    3. Wstrząśnięcie umożliwia zwiększony kontakt z tlenem, bez niego trwała jest bezbarwna tzw. leukozasada
    4. NaOH
Uwaga: W rubryce "sposób wykonania" nie było możliwe podanie wszystkich szczegółów (np. stężeń reagentów), można je znaleźć w literaturze (str. 374) oraz w literaturze ChemFana (przypis AK). Rubryka "zagrożenia" - por. str. 352. Wszystkie reakcje opisano w najbardziej klasycznej formie (często istnieją odmiany udoskonalone).
Opracowano na podstawie Tablic Chemicznych, str. 296-297. Oryginalny tekst był przedstawiony w formie tabelarycznej. Na potrzeby serwisu WWW prezentacja została zmodyfikowana do formy list numerowanych, ze względu na nieefektywną prezentację tych informacji w formie tabelarycznej (przypis GS).

Menu2