Publikacje

Stefan Sękowski

Sylwetka Stefana Sękowskiego w związku z odznaczeniem medalem Jana Harabaszewskiego

Stefan Sękowski urodził się 26 maja 1925 roku we Lwowie jako syn Stanisława - legionisty - i Wandy z rodziny powstańców 1863 r. Wyniesiony z domu patriotyzm potwierdził w latach II wojny światowej. Od roku 1940 należy do Związku Walki Zbrojnej, a następnie do Armii Krajowej - Obwód 67 Hrubieszów. Równolegle ze szkołą podchorążych na tajnych kompletach zdaje małą maturę. Jest w drużynie ochrony sztabu 67 Obwodu AK, bierze udział w akcjach dywersyjnych i obronie Ziemi Zamojskiej. Po rozbiciu oddziału przedostaje się do Warszawy i w batalionie "Golski" bierze udział w Powstaniu Warszawskim. Jest ranny, ale gdy szpital zajmują Niemcy ucieka i dołącza do swojego oddziału. Po powstaniu, obozie jenieckim i wyzwoleniu przez aliantów zostaje wcielony do 1 Dywizji Pancernej gen. S. Maczka na terenie Niemiec. W ramach służby robi dużą maturę. W roku 1947 wraca do kraju i studiuje chemię na Uniwersytecie Warszawskim uzyskując dyplom magistra w roku 1952.

Jako magister filozofii w zakresie chemii rozpoczyna pracę w Głównym Urzędzie Miar i Wag, gdzie tworzy zalążki placówki badania jakości powłok. Doskonali swe umiejętności na praktyce w Reutlingen (RFN) w Institut fur Zerstreuungsfreie Materialprufung w roku 1961. W roku 1962 przechodzi do Instytutu Mechaniki Precyzyjnej, gdzie organizuje, a następnie kieruje Pracownią Badań Jakości Powłok. Placówka ta staje się wiodącą w kraju w zakresie metrologii powłok ze szczególnym uwzględnieniem nieniszczących metod pomiaru grubości. Z inicjatywy mgr Sękowskiego opracowano nowe metody pomiarowe: magnetyczne, elektromagnetyczne, termoelektryczne, kulometryczne, z zastosowaniem odbicia promieni Beta jednocześnie uruchamiając produkcję warstwomierzy. Pracownia ta jako jedyny ośrodek europejski rozpoczyna wytwarzanie wzorców grubości powłok o wysokiej dokładności.

Wyniki prac mgr Sękowskiego i jego współpracowników były opublikowane w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz prezentowane na kongresach, konferencjach i zjazdach. W dorobku swym ma 5 książek naukowych, 67 prac badawczych i 12 patentów, będąc również autorem lub współautorem 12 norm państwowych z zakresu badania jakości powłok metalowych, lakierowych, konwersyjnych i z tworzyw sztucznych. Reprezentował Polskę na międzynarodowych zebraniach sekcji badań jakości powłok ISO.

Po wypadkach w Radomiu w roku 1976 włącza się do ruchu dysydenckiego, współpracuje z KSS KOR i w swym domku letniskowym prowadzi wraz z rodziną punkt drukarski. Aresztowany w 1978, po śledztwie w UB zostaje zwolniony z Instytutu Mechaniki Precyzyjnej bez możliwości podjęcia pracy w zawodzie i wyjazdu za granicę. Utrzymuje się w tym czasie pracując w prywatnym warsztacie galanterii metalowej. Po sierpniu 1980 dzięki postulatom załogi IMP i "NSZZ Solidarność" powraca na dawne stanowisko, na którym pracuje od roku 1995, nawet po formalnym przjeściu na emeryturę w 1990. Dopiero decyzja dyrekcji IMP o likwidacji Pracowni Badań jakości Powłok, kładzie kres jego kontaktom z Instytutem nie przerywając jednak jego aktywności popularyzatorskiej, a także w zakresie ochrony i konserwacji zabytków.

Niezależnie od pracy zawodowej już od roku 1950 rozwija działalność popularyzatorską: w Polskim Radio, w periodyku "Chemia w Szkole", a od 1952 roku do dziś regularnie pisze artykuły do "Młodego Technika". Działalność ta się rozeszła obejmując takie miesięczniki jak "Wiedza i Życie", "Horyzonty Techniki" i "Horyzonty Techniki dla Dzieci", a także bardzo liczne publikacje książkowe. Ambicja i spełnieniem marzeniem mgr Sękowskiego było propagowanie doświadczeń chemicznych, aby przez atrakcyjną formę zachęcały młodzież do studiów chemicznych. Napotykało to jednak na duże trudności, gdyż Ministerstwo Oświaty i wielu pedagogów i dydaktyków uważała, że ze względu na zagrożenie, doświadczenia chemiczne mogą być wykonywane tylko w szkole pod okiem nauczyciela. Po wielu latach uporczywych i konsekwentnych starań udaje się wreszcie przełamać stereotyp, że doświadczenia chemiczne to nie muszą być wybuchy i pożary.

Nie sposób wymienić tu wszystkich pozycji książkowych mgr Stefana Sękowskiego przeznaczonych dla młodych adeptów chemii i hobbystów, którzy w skromnych warunkach domowych mogą zupełnie bezpiecznie wykonywać pasjonujące ich efektowne doświadczenia chemiczne. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne wydają m.in. serię 14 pozycji pod wspólnym tytułem "Chemia dla Ciebie". W ramach tej serii ukazują się takie pozycje jak "Pierwiastki w moim laboratorium", "Elementarz chemii organicznej", "Fotochemia domowa", "Galwanotechnika domowa" i wiele innych. Książki te były wielokrotnie wznawiane, na przykład "Galwanotechnika domowa" doczekała się aż 9 wydań w latach 1963-1987 i wielu przekładów na obce języki: czeski, węgierski, słowacki, rumuński. "Poczet wielkich chemików" tłumaczony był również na rosyjski, a nawet gruziński. We współpracy z wydawnictwami krajowymi (WSiP, Nasza Księgarnia, Wiedza Powszechna) ukazują się ogółem 44 książki popularnonaukowe.

Za popularyzacje nauki mgr Sękowski uzyskuje szereg zaszczytnych wyróżnień. Trzykrotnie dostaje Nagrodę im. B Winawera (później Kuriera Polskiego), a także nagrodę miesięcznika "Problemy".

Forma działalności, która łączy pasje popularyzatorską i zawodowe zainteresowania w zakresie powłok była i jest ochrona i konserwacja zabytków. W 1972 organizuje w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej grupę specjalistów, którzy honorowo wykonują prace przy budowie Zamku Królewskiego w Warszawie. Wchodzi w skład zespołu, który wykonuje złocenia zegara na wieży Zygmuntowskiej, wielkich kul, klamek i okuć okiennych. Po zakończeniu odbudowy Zamku zajmuje się konserwacja zabytków metalowych inicjując ich zabezpieczenie za pomocą powłok metalizacyjno-lakierniczych. Chronią one skutecznie zabytkowe obiekty przez 30 lat, to jest nieporównywalnie dłużej od zwykłych powłok lakierniczych. Tę technikę stosuje do konserwacji XIX wiecznych żeliwnych obelisków Traktu Brzeskiego i wielu obiektów cmentarnych. Jest organizatorem 3 zakładów (w Warszawie, Węgrowie i Sanoku) stosujących tę technikę do zabezpieczania zabytków metalowych. Swoimi doświadczeniami w tej dziedzinie w ciągu kilku lat dzieli się z czytelnikami miesięcznika "Spotkania z Zabytkami".

Mgr Stefan Sękowski został odznaczony w br. medalem Jana Harabaszewskiego za zasługi w dziedzinie popularyzacji chemii

Adam Hulanicki - Warszawa (Orbital 5/97)