[Właściwości][Otrzymywanie][Związki][Izotopy]

Najpospolitsza struktura krystaliczna pierwiastka

Nazwa Aktyn
Nazwa łacińska  
Symbol Ac
Liczba atomowa 89
Masa atomowa 227,028
Temperatura topnienia 1050°C
Temperatura wrzenia 3200°C
Gęstość względna 10,07 (20°C wartość przybliżona)
Stopnie utlenienia III
Konfiguracja elektronowa [Rn]6d17s2
_____Aktyn to rzadki, silnie promieniotwórczy metal, emitujący w ciemnoci tajemnicze, niebieskie światło. Odkrył go André Louis Debierne w 1899 r. i ponownie Friedrich Otto Giesel w 1902 r. W obydwu przypadkach badacze zastosowali nowe metody do oddzielenia tlenków pierwiastków metali ziem rzadkich i odkryli pierwiastek 89 - przypominający chemicznie te pierwiastki, lecz znacznie od nich cięższy.
_____Giesel wybrał dla nowego pierwiastka nazwę emanium, lecz publikacja Debierne'a wyprzedziła o kilka lat publikację Giesla, przyznano więc pierwszeństwo wybranej przez Debierne'a nazwie actinum.

Właściwości

_____Aktyn to ciężki, srebrzystobiały, silnie promieniotwórczy metal. Jego próbki rozpadają się szybko na tori frans, co utrudnia dokładne wyznaczanie stałych fizycznych aktynu.
_____Aktyn jest ostatnim pierwiastkiem grupy IIIB (3) układu okresowego, zwanej dalej grupą skandowców. Co ważniejsze, aktyn poprzedza szereg metali o zbliżonych właściwościach fizycznych i chemicznych. Są to aktynowce- pierwiastki o liczbach atomowych 90-103.

Otrzymywanie

_____Aktyn występuje w minimalnych ilościach w rudac uranu; 1 tona blendy smolistej zawiera ok. 0,1 g aktynu. Aktyn nie ma praktycznego zastosowania.
_____Metal ten można otrzymać w laboratorium, redukując fluorek aktynu parą litu:
AcF3+ 3Li --->Ac + 3LiF
(fluorek aktynu + lit--->aktyn + fluorek litu)

Związki

_____Aktyn tworzy związki na stopniu utlenienia III, zawierające jon Ac3+. Oto przykłady:
__________Trójfluorek aktynu, AcF3
Ac3++ 3F---->AcF3
__________Tlenek aktynu (III), Ac2O3
2Ac3++ 3O2---->Ac2O3
__________Fosforan aktynu, AcPO4
Ac3++ PO43---->AcPO4
_____Związki aktynu są na ogół białe lub bezbarwne. Otrzymano i zbadano szereg takich zwišzków; żaden z nich nie ma praktycznego znaczenia.

Izotopy

_____W tabeli zestawiono wszystkie izotopy aktynu. Aktyn-227 występuje w promieniotwórczym szeregu aktynowym. Jest to również najpospolitszy izotop, najczęściej stosowany do otrzymywania związków aktynu. Aktyn-228 występuje w szeregu torowym, aktyn-225 - w szeregu neptunowym.
Izotop Okres połowicznego zaniku Typ rozpadu
210Ac 350 ms alfa
211Ac 250 ms alfa
212PAc 930 ms alfa
213Ac 800 ms alfa
214Ac 8,2 s alfa,w.e.
215Ac 170 s alfa
216mAc 330 ms alfa
216Ac 330 ms alfa
217mAc 0,4 ms alfa
217Ac 0,11 ms alfa
218Ac 0,27 ms alfa
219Ac 7 ms alfa
220Ac 26,1 ms alfa
221Ac 52 ms alfa
222mAc 1,1 min alfa,w.e.
222Ac 4,2 s alfa
223Ac 2,2 min alfa,w.e.
224Ac 2,9 h alfa,w.e.
225Ac 10 dni alfa
226Ac 1,2 dni alfa,ß-,w.e.
227Ac 21,77 lat alfa,ß-
228Ac 6,13 h ß-
229Ac 1,05 h ß-
230Ac 2,03 min ß-
231Ac 7,5 min ß-
232Ac 35 s ß-
[Właściwości][Otrzymywanie][Związki][Izotopy]