[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]

Najpospolitsza struktura krystaliczna pierwiastka
Nazwa Bor
Nazwa łacińska Borium
Symbol B
Liczba atomowa 5
Masa atomowa 10,81
Temperatura topnienia 2079°C
Temperatura wrzenia 2550°C
Gęstość względna 2,34 (20°C)
Stopnie utlenienia III
Konfiguracja elektronowa 1s22s22p1


_____Bor można uznać za pierwiastek zaskakujący - zwłaszcza gdy weźmie si pod uwagę względną prostotę jego atomu. Można by sądzić, że pierwiastek tak prosty i łatwo dostępny został dobrze poznany - tak jednak nie jest. Z niecałkowicie zrozumiałych przyczyn bor traktuje się podobnie jak niektóre nowsze i bardziej tajemnicze pierwiastki.
_____Zawartość boru w skorupie ziemskiej wynosi przeciętnie tylko 10 części na milion, jest więc zbliżona do zawartości ołowiu. Bor występuje w przyrodzie głównie w postaci minerału boraksu - związku z sodem, wodorem i wodą.

Właściwości

_____Bor opisuje się zwykle jako błyszczące, czarne, niezwykle twarde kryształy. W stanie czystym dorównuje twardością diamentowi, jest jednak zbyt kruchy, by można go było używać jako technicznego materiału tnącego.
_____Bor rozpoczyna grupę IIIA (13) układu okresowego pierwiastków. Jest półmetalem. Pod wieloma względami przypomina pospolity glin, w niektórych przypadkach zachowuje się jednak jak niemetal, np. węgiel. W wysokich temperaturach jest dobrym przewodnikiem elektryczności, podobnie jak metale; w temperaturze pokojowej lub niższej zachowuje się jak izolator.
_____Bor bezpostaciowy stanowi ciemnobrunatny proszek.

Otrzymywanie

_____Bor można otrzymać przez redukcję tlenku boru (trójtlenku dwuboru) magnezem:
B2O3 + 3Mg ---> 3MgO + 2B
(tlenek boru + magnez ---> tlenek magnezu + bor)
_____Można również otrzymać bor przez ogrzewanie boraksu węglem:
Na2B4O7 + 7C ---> 4B + 2Na + 7CO
(boraks + węgiel ---> bor + sód + tlenek węgla)
_____Bor o czystości 99,99% powstaje w wyniku elektrolizy stopionej mieszaniny fluoroboranu potasu i chlorku potasu.

Związki

_____Bor tworzy związki na stopniu utlenienia III. Wiąże się z anionami jednoujemnymi, tworząc np.:
Chlorek boru, BCl3B3- + 3Cl- ---> BCl3
_____dwuujemnymi, tworząc np.:
Tlenek boru, B2O32B3+ + 3O2- ---> B2O3
Siarczek boru, B2S32B3+ + 3S2- ---> B2S3
_____oraz trójujemnymi, np.:
Azotek botu, BNB3+ + N3- ---> BN
_____Dwa najpospolitsze związki boru to kwas borowy, czyli ortoborowy (H3BO3) i boraks (Na2B4O7 * 10H2O). Kwas borowy jest stosowany jako środek bakteriobójczy, a boraks jako środek czyszczący i zmiękczacz wody.

Izotopy

_____Najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie jest bor-11; ok. 20% stanowi bor-10. Pozostałe izotopy są promieniotwórcze i otrzymywane sztucznie.
IzotopRozpowszechnienie
w przyrodzie
Okres
połowicznego
zaniku
Typ
rozpadu
8B_____0,772sß+,alfa
9B_____0,85salfa
10B19,8%__________
11B80,2%__________
12B_____0,0202sß-
13B_____0,0173sß-,alfa

[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]