[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]

---

Najpospolitsza struktura krystaliczna pierwiastka

Nazwa Mangan Nazwa łacińska   Symbol Mn Liczba atomowa 25 Masa atomowa 54,9380 Temperatura topnienia 1244°C Temperatura wrzenia 1962°C Gęstość względna 7,44 (20°C) Stopnie utlenienia II,III,IV,VII Konfiguracja elektronowa [Ar]3d54s2

---

• Nazwa pierwiastka pochodzi od greckiego magnes - magnes
• Uznany za pierwiastek przez Karla Wilhelma Scheelego w 1774 r.; następnie wyodrębniony w tym samym roku przez Johanna Gottlieba Gahna
• Twardy, kruchy, srebrzystoszary metal

---

_____Tlenek manganu kończy listę dziesięciu pierwiastków najbardziej rozpowszechnionych w skorupie ziemskiej. Tlenek ten jest głównym źródłem metalicznego manganu i substancją wyjściową w produkcji wielu innych związków manganu.
_____Mangan jest najbardziej znany jako składnik stali, zwiększający jej twardość i odporność na ścieranie. Stal stosowana do wyrobu szyn kolejowych zawiera do 1,2% manganu. W żywym organizmie mangan decyduje o skuteczności działania witaminy B₁.

Właściwości

_____Mangan jest pierwiastkiem grupy VIIB (7) układu okresowego. Czysty mangan jest metalem twardym i kruchym, przypominającym żelazo. Podobnie jak żelazo, jest dość reaktywny, "rdzewieje" nawet w wilgotnym powietrzu.
_____Istnieją cztery odmiany alotropowe manganu. Najpospolitsze są odmiany alfa i beta, istniejące w temperaturach niższych od 1000°C. Odmiana betawystępuje w temperaturze 700-1000°C, lecz można ją utrwalić w temperaturze pokojowej przez bardzo szybkie ochłodzenie.
_____Odmiana gamma może istnieć w przedziale temperatury 1000-1100°C. Powstaje jednak również w niższych temperaturach podczas elektrolitycznego otrzymywania manganu. Po zakoczeniu elektrolizy odmiana gamma szybko przekształca się w odmianę alfa.
_____Odmiana delta istnieje tylko w temperaturach wyższych od 1100°C.

Otrzymywanie

_____Mangan otrzymuje się przez redukcję jego najpospolitszego minerału piroluzytu, czyli dwutlenku manganu MnO₂, zawierającego 40% manganu. Dwutlenek manganu redukuje się glinem. Mangan o większej czystości otrzymuje się przez elektrolizę jego soli.

Związki

_____Mangan tworzy związki na czterech stopniach utlenienia: II, III, IV i VII:

Tlenek manganu (II), MnO	Mn2+ + O2- ---> MnO
Tlenek manganu (III), Mn2O3	2Mn3+ + 3O2- ---> Mn2O3
Tlenek manganu (IV), MnO2	Mn4+ +2O2- ---> MnO2
Tlenek manganu (VII), Mn2O7	2Mn7+ + 7O2- ---> Mn2O7

Większość związków powstaje tylko na stopniach utlenienia II i III.

Chlorek manganu (II), MnCl2	Mn2+ + Cl- ---> MnCl2
Fluorek manganu (III), MnF3	Mn3+ +3F- ---> MnF3

_____Mangan jest pierwiastkiem reaktywnym i tworzy wiele związków. Najbardziej znany jest dwutlenek manganu (MnO₂), rozpowszechniony w przyrodzie jako minerał piroluzyt (brausztyn)
_____Dwutlenek manganu nie jest rozpuszczalny w wodzie, lecz reaguje ze stężonymi kwasami, tworząc sole manganu i wodę, np.:
MnO₂ + 4HCl ---> MnCl₂ + Cl₂ + 2H₂O
(dwutlenek manganu + kwas solny ---> dwuchlorek manganu + chlor + woda)
_____Manganian potasu (K₂MnO₄) jest ważnym półproduktem, stosowanym do otrzymywania innych związków.
_____Nadmanganian potasu (KMnO₄) jest bardzo silnym utleniaczem, stosowanym jako środek dezynfekcyjny, odwadniający, a także odczynnik analityczny w chemii nieorganicznej i organicznej.

Izotopy

_____W przyrodzie występuje wyłącznie mangan-55. Wszystkie pozostałe są otrzymywane sztucznie i są promieniotwórcze.

Izotop	Rozpowszechnienie w przyrodzie	Okres połowicznego zaniku	Typ rozpadu
49	_____	380s	ß+
50m	_____	1,7min	ß+
50	_____	283ms	ß+
51	_____	46,2min	ß+, w. e.
52m	_____	21,1min	ß+, i. t.
52	_____	5,59 dni	ß+, w. e.
53	_____	3,7*106 lat	w. e.
54	_____	312 dni	w. e.
55	100%	_____	_____
56	_____	2,579h	ß-
57	_____	1,45min	ß-
58	_____	65s	ß-
59	_____	4,6s	ß-
60	_____	1,8s	ß-
62	_____	0,9s	ß-

---

[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]